ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ ΕΡΑΣΙΤΕΧΝΕΣ ΑΣΤΡΟΝΟΜΟΥΣ

ΤΙ  ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΜΕ ΕΝΑ ΕΡΑΣΙTΕΧΝΙΚΟ ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ

1. Η σελήνη στο τηλεσκόπιο αποκαλύπτει τους εκατοντάδες κρατήρες της, τις πεδιάδες της και τις οροσειρές της. Έχει κανείς την αίσθηση ότι πετάει από πάνω της με διαστημόπλοιο. Οι σχηματισμοί της αλλάζουν μορφή ανάλογα με τη 'φάση' που βρίσκεται. Όταν πλησιάζει όμως την πανσέληνο οι λεπτομέρειες που βλέπουμε λιγοστεύουν καθώς λιγοστεύουν και οι σκιές. Συναρπαστικό θέαμα προσφέρει ακόμη η σελήνη κατά τη διάρκεια μιάς έκλειψής της, όταν κρύβεται για μερικές ώρες μέσα στη σκιά της γής.

2. Για να παρατηρήσουμε τον ήλιο με το τηλεσκόπιο είναι απαραίτητο να διαθέτουμε ένα κατάλληλο φίλτρο.

Τα πιό ευδιάκριτα χαρακτηριστικά στην επιφάνεια του ήλιου είναι οι ηλιακές κηλίδες – σκοτεινές επιφάνειες στην φωτόσφαιρα του ήλιου των οποίων το σχήμα μεταβάλλεται σε διάστημα λίγων ημερών. Ο αριθμός των ηλιακών κηλίδων έχει να κάνει με την γενικότερη δραστηριότητα του ήλιου και την ποσότητα σωματιδίων που εκλύεται πρός τους πλανήτες με τη μορφή του ηλιακού ανέμου. Κάθε ένδεκα χρόνια ο ήλιος φθάνει στο μέγιστο της δραστηριότητάς του.

3. Οι πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος.

Πλανήτες είναι ο Ερμής, η Αφροδίτη, ο Άρης, ο Δίας, ο Κρόνος, ο Ουρανός ο Ποσειδώνας και ο Πλούτων. Εκτός από τους δύο τελευταίους που βρίσκονται πολύ μακριά οι υπόλοιποι παρουσιάζουν ένα σχήμα...

 δίσκου στο τηλεσκόπιο. Ο Ερμής και η Αφροδίτη παρουσιάζουν 'φάσεις' (μηνίσκος, πρώτο τέταρτο κλπ) θυμίζοντας τη σελήνη όπως την βλέπουμε με γυμνό μάτι. Είναι και οι δύο πλανήτες με τροχιά στο εσωτερικό της τροχιάς της γής. Ο Άρης αποκτά τεράστιο ενδιαφέρον για τους αστρονόμους κάθε δύο χρόνια όταν βρίσκεται στο κοντινότερο πρός τη γη σημείο της τροχιάς του. Τότε, για μερικούς μήνες, διακρίνουμε πάνω στον ερυθρόχρωμο δίσκο του σκουρόχρωμους σχηματισμούς και τις λευκές περιοχές των πόλων του. Ο Δίας είναι πάντοτε μαγευτικός. Πάνω στον γιγαντιαίο αυτό πλανήτη διακρίνουμε χρωματιστές 'ζώνες' και 'ταινίες', λευκές και μελανόχρωμες κηλίδες, και την περίφημη ερυθρά κηλίδα που αποτελεί μια γιγαντιαία και διαρκή ατμοσφαιρική θύελλα. Γύρω από τον Δία περιφέρονται τέσσερεις δορυφόροι των οποίων την ανακάλυψη θεώρησε ο Γαλιλαίος σημαντικό τεκμήριο για την ορθότητα του ηλιοκεντρικού μοντέλλου του Αρίσταρχου και του Κοπέρνικου. Όμως ο Κρόνος είναι ο πλανήτης που αφήνει άφωνο εκείνον που τον παρατηρεί για πρώτη φορά. Μ'ενα μικρό τηλεσκόπιο είναι δυνατό να διακρίνουμε ξεκάθαρα τον πλατύ και λεπτό δακτύλιο που τον περιβάλλει.

4. Οι κομήτες είναι απρόβλεπτα ουράνια σώματα του ηλιακού μας συστήματος από πάγο και δηλητηριώδη αέρια που παρουσιάζουν 'ουρά' ή 'κόμη' καθώς πλησιάζουν στον ήλιο, των οποίων η εμφάνιση τρόμαζε ανέκαθεν τους ανθρώπους και κατά τους αστρολόγους ήταν το προμήνυμα μεγάλων καταστροφών και καταποντισμών.

5. Τα άστρα δεν παρουσιάζουν δίσκο ούτε και στα πιο μεγάλα τηλεσκόπια γιατί βρίσκονται πολύ μακριά σε σχέση με τον ήλιο, τη σελήνη και τους πλανήτες. Με ένα μικρό τηλεσκόπιο όμως είναι δυνατό να δούμε πολύ περισσότερα άστρα απ'όσα φαίνονται με το γυμνό μάτι. Στα άστρα αποδίδουμε ένα 'μέγεθος' ανάλογα με τη φωτεινότητά τους. Τα πιο λαμπερά λέμε ότι είναι πρώτου μεγέθους. Άστρα μέχρι και πέμπτου μεγέθους διακρίνονται με το μάτι όταν βρισκόμαστε στην εξοχή μακριά από τα φώτα της πόλης. Ένα ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο μας δίνει συνήθως τη δυνατότητα να παρατηρήσουμε άστρα μέχρι και δεκάτου τετάρτου μεγέθους, ενώ άν χρησιμοποιήσυυμε φωτογραφική μηχανή μπορούμε να αποτυπώσουμε στη φωτογραφία άστρα ακόμη αμυδρότερα

6. Σμήνη άστρων υπάρχουν δύο ειδών: Ανοικτά και σφαιρωτά. Τα ανοικτά σμήνη αποτελούν μεγάλες και εντυπωσιακές συγκεντρώσεις εκατοντάδων ή και χιλιάδων άστρων σε σχήμα ακανόνιστο. Τα σφαιρωτά σμήνη εκπλήσσουν με τα συμμετρικά τους χαρακτηριστικά και αποτελούνται από αστέρες μεγάλης ηλικίας. Μ'ενα ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο είναι δυνατό να δούμε εκατοντάδες σμήνη και να αναλύσουμε πολλά από αυτά στα διαφορετικά άστρα από τα οποία αποτελούνται.

7. Τα νεφελώματα μοιάζουν με φωτεινά νέφη που ακτινοβολούν στον διαστρικό χώρο και μπορούν να έχουν πολλές διαφορετικές μορφές, σύσταση ή ηλικία. Άλλα προέρχονται από εκρήξεις αστέρων που έχουν ήδη ολοκληρώσει την ζωή τους, ενώ άλλα αποτελούν το υλικό με το οποίο δημιουργούνται νέοι αστέρες. Υπάρχει ακόμη και η κατηγορία των σκοτεινών νεφελωμάτων. Το νεφέλωμα του Ωρίωνα είναι ίσως το πιο εντυπωσιακό και γνώριμο νεφέλωμα στον ουρανό και είναι δυνατό να το παρατηρήσει κανείς ακόμη και με κιάλια.

8. Διπλοί αστέρες. Υπάρχουν πολλά συστήματα δύο ή περισσοτέρων αστέρων που περιστρέφονται γύρω από ένα κοινό κέντρο βάρους. Κάτι που φαίνεται σαν ένα μοναδικό άστρο στον ουρανό με το τηλεσκόπιο αναλύεται συχνά σε ένα σύστημα πολλαπλών αστέρων. Τα διαφορετικά τους χρώματα και η κοντινή τους απόσταση προσφέρουν συχνά ένα θέαμα φαντασμαγορικό.

9. Μεταβλητοί αστέρες είναι οι αστέρες των οποίων η φωτεινότητα μεταβάλλεται με περιοδικό ή ακανονιστο τρόπο, στη διάρκεια μερικών ωρών, ημερών, ή μηνών. Ερασιτέχνες αστρονόμοι που τους διακρίνει η αρετή της υπομονής, μελετούν συστηματικά μεταβλητούς αστέρες προσφέροντας με τον τρόπο αυτό σημαντικά δεδομένα και μετρήσεις για περαιτέρω επεξεργασία από τους επιστήμονες.

10. Μακριά από τον γαλαξία μας σε αποστάσεις ασύλληπτες υπάρχουν κι' αλλοι γαλαξίες που διαθέτουν δισεκατομμύρια άστρα. Μ' ένα ερασιτεχνικό τηλεσκόπιο πολλοί απ'αυτούς γίνονται ορατοί με τη μορφή μικρού φωτεινού νέφους. Ο Γαλαξίας της Ανδρομέδας είναι ο πιο κοντινός στον δικό μας μεγάλος γαλαξίας και όποιος γνωρίζει τη θέση του είναι δυνατό να τον διακρίνει ακόμη και με το γυμνό μάτι. Πολλοί αστρονόμοι επιδίδονται σ'ένα 'κυνήγι' γαλαξιών επιχειρώντας να τους φωτογραφήσουν με συμβατικές ή ψηφιακές μεθόδους.

Aktistar